وقتی که وارد راهروهای تودرتو دادگستری می‌شوید، افرادی را پشت درهای بسته و با چک برگشتی مشاهده می‌کنید که از خود می‌پرسند به کجا بروم؟ چرا کسی شکایت مرا قبول نمی‌کند؟ این اتفاقات ناشی از ندانستن قوانین چک است.
احتمالا تا به حال کلمات چک حقوقی و کیفری را شنیده‌اید. اگر چک کیفری باشد، می‌توان علاوه بر این که مبلغ چک را دریافت نمود، صادر کننده را نیز به زندان انداخت، اما اگر چک حقوقی باشد فقط می‌توان وجه چک را دریافت نمود.
نوع چک در سرعت و نحوه رسیدگی در دادگاه متفاوت است. اگر چک کیفری باشد، زودتر و راحت‌تر به پول‌مان خواهیم رسید. در صورتی که چک حقوقی باشد مراحل پر پیچ و خمی را باید پشت سر بگذاریم.
مطالب پیشنهادی:
در مورد اعتبار قراردادهای آنلاین چه می‌دانید؟
چگونه می‌توانیم یک چک را به شکل صحیح بنویسیم؟
چه زمانی می‌توان یک چک را برگشت زد؟
نبودن وجه یا کافی نبودن آن
دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک از طرف صاحب حساب
تنظیم چک به صورت نادرست از قبیل عدم تطابق امضا، قلم خوردگی
صدور چک از حساب مسدود
به موجب قانون صدور چک مهلت شکایت کیفری علیه صادرکننده چک دو دوره شش ماهه است.
منظور از این دوره شش ماهه ابتدا از تاریخ صدور چک است که دارنده چک می‌تواند آن را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید.
اگر پس از این مدت، دارنده چک آن را به بانک ارائه ندهد و مقدمات شکایت از چک برگشتی را فراهم نکند، این مهلت از بین می‌رود و دیگر قابل تعقیب نیست.
شش ماه دوم از تاریخ صدور عدم پرداخت چک است. به این صورت که دارنده چک را به بانک برده و در صورت نبودن وجه نقد آن حساب را برگشت زده و گواهی عدم پرداخت از بانک صادر می‌شود از این تاریخ نیز شش ماه وقت رسیدگی در محاکم دادگستری را خواهد داشت.
اگر دارنده چک در مهلت‌های داده شده اقدام نکند، دیگر امکان شکایت کیفری و محکوم کردن صادر کننده چک به مجازات‌های ذکر شده در قانون وجود ندارد. دارنده چک می‌تواند با طرح دعوای حقوقی و تقدیم دادخواست به دادگاه تنها طلب مادی را از دادگاه درخواست نمود. در این صورت دارندگان چک بی‌محل تمایل چندانی به استفاده از آن ندارند.
هرگاه دارنده چک یا کسی که چک به نام او پشت‌نویسی شده است، متوجه گردد که در حساب پولی وجود ندارد، باید چک را برگشت زده و یک گواهی عدم پرداخت که شامل هویت صادر کننده آن و عدم پرداخت چک به همراه مهر و امضا از بانک دریافت نماید تا بتواند چک برگشتی خود را پیگیری نماید.
بعضی از افراد فکر می‌کنند هم اینکه چک را برگشت زدند به معنای پایان مراحل شکایت است. بعد از برگشت چک باید شکایت کنید و گرنه نمی‌توانید به دریافت پول‌تان امیدوار شوید.
اگر فرد کوتاهی کرد و چکی که در دست دارد، حقوقی شد این عبارت چک حقوقی از اعتبار افتاده است، غلط است. در چک‌های حقوقی فقط صادر کننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نیست، اما می‌تواند تقاضای توقیف اموال و دارایی‌های صادر کننده را از دادگاه نمود و نیز حکم پرداخت مبلغ چک را از دادگاه خواستار شد.
فرم مخصوص درخواست چک را فراموش نکنید. در غیر این صورت ممکن است شکایت شما به هیچ وجه به نتیجه نرسد. در زمان شکایت در مورد چک برگشتی از فرم مخصوص حرفی به میان نمی‌آورند زیرا تصور این است که فقط شکایت کیفری صورت می‌گیرد در حالی که اگر این شکایت به نتیجه برسد، دادگاه حکم مجازات به حبس می‌دهد.
دادگاه درباره چک‌های حقوقی و کیفری تنها در صورتی دستور پرداخت صادر خواهد کرد که دارنده به عنوان شاکی فرم مخصوص دادخواست را تکمیل و با پرداخت هزینه دادرسی از طریق ابطال تمبر و سایر تشریفات در دفتر دادگاه تحویل دهد. پس در مورد شکایت چک فرم درخواست چک را فراموش نکنید.
یکی از مهمترین منابع وصول چک‌های برگشتی، دیگر حساب‌های صادر کننده در بانک مورد نظر است. تا زمانی که شما درخواست نکنید، بانک بخاطر مشتری مداری، علیه مشتری این کار را برای شما انجام نخواهد داد. این امکان قانونی وجود دارد که درخواست کننده از طریق حساب سپرده یا هر حساب دیگری که صادر کننده در بانک مورد نظر داشته باشد، می‌توانند مبلغ چک را دریافت نمایید.
برای ثبت شکایت باید به چند نکته توجه کنید؟
از پشت و روی اصل چک و گواهی بانکی مبنی بر علت پرداخت نشدن چک دو نسخه تهیه کنید و کپی‌ها را در مراجع قضایی برابر اصل کنید و شکایت را هم در برگه چاپی به همراه کپی شناسنامه و کارت ملی تحویل مراجع قضایی دهید.
در چه صورت نمی‌توان به وصول چک امیدوار باشید؟
چک باید به صورت نقد و بدون وعده صادر شود. اگر شما از کسی که چکی دریافت می‌کنید که تاریخ آن برای ۶ ماه دیگر است، از نظر حقوقی به این معناست که شما در همان روز و همان تاریخ چک را دریافت کرده‌اید، مگر اینکه در پشت چک، به وعده‌دار بودن آن اشاره شده باشد.
در صورتی که چک برای تضمین معامله یا حسن انجام کاری صادر شده باشد، با کسری موجودی نیز قابل برداشت است، اما در صورت بلامحل بودن نمی‌توانید از آن شکایت کنید.
در صورتی که چک بدون تاریخ و مبلغ باشد، دارنده چک نمی‌تواند برای وصول آن شکایت کند همچنین چک سفید امضا هم در صورت خالی بودن موجودی ارزش یک برگه کاغذ بی ارزش را دارد.
در صورتی که چک با واسطه به دست شما رسیده باشد، مثلاً در قبال یک معامله، طرف مقابل از یکی از مشتریان خود چکی را به شما بدهد، در صورت خالی بودن حساب حق هیچ گونه شکایتی را نخواهید داشت.
