پزشکان از ارکان اصلی و اساسی سلامت جامعه در برابر آسیبهای وارد شده به مردم میباشند و در بین مردم دارای احترام ویژه و جایگاه خاصی هستند.
وظایف اصلی پزشکان ارائه خدمات پزشکی به شکل درست است. اما اگر فردی مدعی شده که در اثر اشتباه پزشکی یا قصور پزشکی دچار آسیب شده، قانونگذار مراکزی را برای رسیدگی به این موضوع تعیین کرده است.
قصور پزشکی چیست و شامل چه مواردی میشود؟
قصور پزشکی نوعی از جرم است که بنا به تبصره ۳ ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی ایران در حکم جرم شبه عمد است.
جرایم عمومی شامل موارد زیر است:
۱- جرائمی که با سوء نیت انجام میشود که مجازات آن طبق قانون قصاص است.
۲- جرم غیر عمد یا شبه عمد که همراه با تقصیر است ولی قصد جرم کردن وجود ندارد و مجازات آن دیه است .
خطایی که بدون سوء نیت و بدون تقصیر چنانکه پزشک که قصد جرم ندارد که مجازات آن دیه است.
خطاهایی که پزشکان سر میزند شامل چند مورد است؟
یکی از آنها بیمبالاتی است که بیمبالاتی به معنی کاری از نظر علمی و فنی انتظار انجام آن از پزشک میرود، ولی صورت نگرفته باشد. مانند عدم تدارک تمهیدات لازم مثل عکس، آزمایش، عکسهای رادیولوژی و سونوگرافی شرح حال گرفتن از بیمار از عمل، عدم تهیه نوار قلب و غیره است.
بیاحتیاطی یعنی کاری که از نظر اصول پزشکی نباید انجام میگیرد و پزشک بدون دقت در درمان مرتکب اشتباه شده و در نتیجه ضرر جانی برای بیمار ایجاد کرده است. مانند پاره شدن روده در حین جراحی شکمی و یا جا گذاشتن وسایل جراحی در داخل بدن بیمار
نداشتن مهارت یعنی پزشک از لحاظ اطلاعات علمی و فنی مهارت لازم را ندارد که شامل نداشتن تجربه یا تازه کار بودن یا از لحاظ علمی ناشی از بیسوادی و نداشتن بهره کافی از پزشکی است. مانند اینکه بعضی از جراحان و متخصصان تازه کار دچار دستپاچگی میشوند.
رعایت نکردن مقررات پزشکی مانند آیین نامهها و بخشنامهها و دستورالعملهای مقامات اداری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و یا خودداری از پذیرش بیماران اورژانسی و رعایت نکردن ضوابط تابلوهای پزشکی
برای شکایت از تخلفات پزشکان باید به کجا مراجعه کرد؟
دادسرای ویژه جرایم پزشکی مکانی است که مردم برای شکایت از پزشکان متخلف میتوانند به آنها مراجعه کنند و رسیدگی به ادعای خود را خواستار شوند.
شوراهای حل اختلاف ویژه امور بهداشت یکی دیگر از مکانهایی است که بیماران میتوانند دعاوی حقوقی پزشکی خود را نزد آنها ببرد و درخواست رسیدگی از مراجع لازم را بنمایند. صلاحیت شورای حل اختلاف در حدود حل و فصل اختلافات است و همچنین اختلافات پزشکی بین پزشکان و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی میباشد. محل استقرار شورای ویژه پزشکی در مقر سازمان نظام پزشکی مربوط به شهر مربوطه یا نزدیکترین مکان به آن است.
این شوراها تلاش حداکثری خود را جهت سازش و صلح در کلیه دعاوی مطرح شده به کار میبرند. در صورتی که صلاحیت رسیدگی به موضوع را داشته باشند، حکم صادر میکنند و در غیر این صورت در امور کیفری کار را به مراجع صالحه واگذار میکنند.
سازمان نظام پزشکی سومین محلی است که در قوانین و مقررات برای این دعاوی مطرح میشود. این سازمان تخلفات اداری و انتظامی پزشکان را مورد رسیدگی قرار میدهد و نتیجه آن برخورد انتظامی با پزشک است که میتواند شامل توبیخ کتبی یا لغو پروانه طبابت به شکل دائمی را در بر گیرد.
اگر شخصی پروانه طبابت نداشته باشد آیا میتواند به درمان بیماران بپردازد؟
اگر شخصی پروانه طبابت نداشته باشد و اقدام به طبابت نماید در دادگاه انقلاب محاکمه خواهد شد.
گرفتن رضایتنامه از بیمار حین عمل
اخذ رضایت مدرکی است که بیمار قبل از انجام هر گونه اقدامی از لحاظ از کلیه خطرات عمل، راههای درمانی جایگزین و خطرات توسط پزشک معالج آگهی پیدا میکند. معمولا در ایران فرم رضایت نامه در قسمت پذیرش بیمارستانها توسط بیمار یا ولی بیمار پر میشود. که با گرف
رضایتنامه و برائتنامه و چه کاربردی دارند؟
رضایت نامه و برائتنامه به پزشکان اجازه میدهند که بر اساس تخصص و صلاحیت خود بتوانند در مقام تشخیص یا درمان بیمار با موازین علمی لازم با روشهای طبی به درمان بیماری بپردازد. چنانچه بیمار در مراحل درمان دچار عوارض و یا نقص عضو شود، در صورتی که پزشک بر اساس موازین علمی و فنی عمل کرده باشد، مقصر نیست.
اگر زمانی برای بیمار صدمه جانی و یا مشکلی به وجود آید، حتی اگر پزشک رضایت و برائت هم گرفته باشد و کوتاهی کرده باشد، باز هم بیمار مجاز به شکایت از او است.
آیا زمانی که پزشک در حال عمل جراحی کردن، پی به بیماری دیگری ببرد، آیا پزشک اجازه دارد بدون رضایت بیمار به عمل جراحی دوم مبادرت نماید؟
اگر عمل دوم فوریت داشته باشد و انجام ندادن عمل موجب خطر جانی برای بیمار باشد، موجب مسئولیت پزشک نمیشود، اما در صورت فوری نبودن عمل، پزشک مسئول خسارت ناشی از عمل خواهد بود.
در چه جاهایی نیاز به رضایت بیمار یا بستگانش نیست؟
فوریتهای پزشکی که نیاز به اقدام فوری عمل دارد و باعث خطرات جانی و نقص عضو بیمار میشوند. همچنین در مسمومیت، سوختگی، زایمان، صدمات ناشی از حوادث وسیله نقلیه، سکته مغزی و قلبی، اغما، اختلالات و تشنجات، بیماریهای عفونی خطرناک مانند مننژیت و نوزادان نیاز به تعویض خون داشته باشند نیاز به رضایت بیمار یا بستگانش نیست.
در ضمن این روزها مشاهده شده است که برخی از پزشکها به خاطر فرار مالیاتی از کارتخوان استفاده نمیکنند و یا خرابی کارتخوان یا نداشتن خط تلفن را بهانه میکنند. برای شکایت از این پزشکان میتوانید با شماره تلفن ۰۲۱۳۵۰۱۹ ستاد خبری سازمان امور مالیاتی تماس حاصل فرمایید.
